जागरूक धरती

सन् १९९० को दशक, ग्रामीण तमिलनाडुको दृश्य । एक झुण्ड मानिसहरू एउटा लटरम्मै पातहरूले भरिएको रूखको छहारीमुनि आँखा बन्द गरेर बसिरहेका छन् । केही समयअघि, उनीहरू दक्षिणी भारतको प्रचण्ड घाममा बाहिर खुला र सुख्खा स्थानमा बसेका थिए अनि पसिनै-पसिनाले तड्पिँदै सबैथरीका उत्कट प्रभावहरू महसुस गरिरहेका थिए । र अहिले, शीतल मन्द हावासँगै हरियो छहारीमा बसेपछि उनीहरूले यसको सही अर्थ बुझे साथै ठूलो रूख हुनुको महत्त्वसमेत बुझे ।

सद्गुरुले उनीहरूलाई एउटा भित्री प्रक्रिया गराउनुभयो, जसमा उनीहरूले रूखसँग भइरहेको श्वासको आदान-प्रदान महसुस गरे— रूखहरूले जे बाहिर छोड्छन्, त्यसलाई हामी अक्सिजनको रूपमा लिइरहेका हुन्छाैँ अनि हामीले बाहिर छोडेको कार्बन डाइअक्साइडलाई रूखहरूले आफूभित्र लिइरहेका हुन्छन् । यो अनुभवजन्य प्रक्रिया थियो, जहाँ उनीहरूले यो स्पष्ट देखे कि उनीहरूको श्वासन-तन्त्रको आधा भाग रूखमा झुण्डिरहेको छ । यी शुरुवाती दिनहरू थिए, जब सद्गुरुले सबैभन्दा कठिन भूभागमा रूखहरू रोप्न थाल्नुभएको थियो अर्थात् 'मानिसहरूको दिमागमा' । सबै जीवनसँग एक हुनुको यो प्रत्यक्ष अनुभवले त्यहाँ उपस्थित प्रखर स्वयंसेवकहरूलाई निकै झकझकायो, अनि उनीहरूले नै धरतीलाई पहिल्यैको स्थितिमा फर्काउने यस अभियानको थालनी गरे ।

What began with a few thousand volunteers in the 1990s in the form of Vanashree, an eco-drive aimed at greening the Velliangiri Hills, soon grew into Project GreenHands, a large state-wide campaign with millions of volunteers across Tamil Nadu in the first decade of 2000s. In 2017, when Sadhguru led the incredible Rally for Rivers, it snowballed into the largest environmental movement on the planet supported by 162 million Indians, further leading to intense on-ground activity with the extremely hands-on, proof-of-concept project Cauvery Calling. Now, it will include billions of global citizens in an unprecedented movement to create a Conscious Planet and Save Soil. Sadhguru’s mission to reach 4 billion people on Earth has been the product of three decades of work and evolution.

यसमा कुनै सन्देह छैन कि यो अभियान यहाँसम्म आइपुग्नुको एउटा महत्त्वपूर्ण पक्ष भनेको यसले प्रेरित गरेका मानिसहरूको ठूलो सङ्ख्या हो । साथै, जुन स्तरमा यसको प्रभाव बढिरहेको छ, त्योपनि उत्तिकै महत्त्वपूर्ण छ । स्थानीय समुदायहरू, सङ्घ-संस्थाहरू, किसानहरू, विद्यालयहरू र राज्य सरकारहरूलाई समावेश गरी भारतको राष्ट्रिय नदी नीतिलाई आकार दिन गरिएको सहयोगदेखि अहिले वातावरण अनुकूल काम गर्ने अन्तर्राष्ट्रिय एजेन्सीहरू, विश्वका नेताहरू र सरकारहरूसँग मिलेर काम गर्ने समयसम्म आइपुग्दा, यस अभियानले विगत ३ दशकमा निकै प्रभावकारी रूपमा फड्को मारिरहेको छ ।

माटो जोगाऔँ अभियानको अद्भूत प्रयास भनेको सम्पूर्ण लोकतान्त्रिक राष्ट्रका नागरिकहरूलाई एकजुट बनाइ धरतीको स्वास्थ्य र भविष्यप्रति एउटै आवाजमा बोल्न र त्यसतर्फ हाम्रो प्रतिबद्धतालाई अझ बलियो रूपमा स्थापित गर्न प्रेरित गर्नु हो । जब पर्यावरणसम्बन्धी विषयहरू चुनावी विषयहरू बन्छन्, जब नागरिकहरूको समर्थनले माटोको रक्षा गर्ने दीर्घकालीन नीति परिवर्तनहरू अवलम्बन गर्न सरकारहरूलाई सशक्त बनाउँछ, जब व्यवसायहरू, सङ्घ-संस्थाहरू, सर्वसाधरणहरू र सरकारहरूले माटोको स्वास्थ्यलाई प्राथमिकतामा राख्छन्— तब नै यो निरन्तर प्रयास फलीभूत हुनेछ ।

यो ग्रीन-हेड्स (दिमागमा रोपिएको हरियाली) देखि ग्रीन-ह्याण्ड्स (हातहरूबाट फैलिएको हरियाली) अनि ग्रीन-हार्ट्स (मनमा बसेको हरियाली) सम्मको यात्रा हो । अत: माटो जोगाउने जिम्मेवारी कसको हो ? — आउनुहोस्, हामी सबै मिलेर माटो जोगाऔँ ।

आउनुहोस्, यसलाई साकार पारौँ !