माटोको चमत्कार
“एकमात्र यस्तो चमत्कारिक तत्त्व, जसले मृत्युलाई जीवनमा बदल्छ ।”
– सद्गुरु
माटो जोगाऔँ अभियानको उद्देश्य माटोको चमत्कारलाई जीवन्त राखिरहन सबै मानिसहरूलाई एकजुट गर्नु हो ।
Watch The Save Soil Documentary
तर...
माटो वास्तवमा के हो अनि यसले के गर्छ ?
आउनुहोस्, तलका केही प्रश्न र तिनका उत्तरहरूको माध्यमले हामी यसलाई बुझ्ने प्रयास गरौँ ।
प्रश्न 1 / 6
माटो अर्थात् ______
हाम्रो जीवनको आधार नै माटो हो । तर......
कृषि, वन फँडानी, र अन्य कारकहरूले भयानक गतिमा सतही माटोलाई क्षति पुऱ्याउनुको साथै सखाप गरिरहेको छ । विश्वव्यापी रूपमा, ५२% कृषियोग्य जमिन विनाश भइसकेको छ । धरती सङ्कटमा छ । यदि अहिलेकै गतिमा माटोको गुणस्तर घटिरहने हो भने, हामीलाई थाहा भएसम्म सम्पूर्ण जीवनको अन्त्यको कारण यही हुनेछ ।
एकदमै खराब
खराब
सुदृढ
कुनै वनस्पति नभएको
हाम्रो धरती सङ्कटमा छ
खाद्य सङ्कट
अबको २० वर्षमा, यस धरतीमा ९.३ अर्ब मानिसहरूको लागि ४०% कम भोजन उत्पादन हुने अनुमान गरिएको छ l
जब माटो खराब हुन्छ, भोजनमा पौष्टिक तत्त्व निकै कम हुन्छ । अहिले उत्पादन भइरहेका फलफूल र तरकारीहरूमा पोषक तत्त्वहरू ९०% कम भइसेकका छन् ।
२ अर्ब मानिसहरू पोषणको कमीबाट पीडित छन्, जसले अनेकथरी रोगहरू निम्त्याउने छ ।
पानीको अभाव
जब माटोको गुणस्तर खराब हुन्छ, त्यसले पानी सोसेर राख्न अनि पानीको बहावलाई दिशा दिन सक्दैन ।
जब माटोले पानी भण्डारण गर्ने क्षमता गुमाउँछ, त्यसले पानीको अभाव, खडेरी र बाढी निम्त्याउँछ ।
जैविक पदार्थले आफ्नो तौलको ९०% हिस्सामा पानी सोसेर राख्छ अनि समयसँगै त्यो पानीलाई बिस्तारै छोड्छ । खडेरीको जोखिम भएका क्षेत्रहरूमा यसले ठूलो सहयता गर्दछ ।
जैविक-विविधतामा क्षति
वैज्ञानिकहरूले भनेअनुसार आफ्नो वासस्थान नष्ट भएकोले हरेक वर्ष लगभग २७,००० प्रजातिका जीवन-रूपहरू सखाप भइरहेका छन् ।
यो सङ्कट यस्तो बिन्दुमा पुगेको छ, जहाँ ८०% कीट-भार (insect biomass) लोप भइसकेको छ ।
जैविक विविधतामा क्षति हुँदा माटोको स्थिति भद्रगोल हुन्छ अनि माटो पुन: जीवन्त बन्न सक्दैन ।
जलवायु परिवर्तन
माटोमा जति मात्रामा कार्बन पाइन्छ, त्यो जीवित वनस्पतिमा पाइने कार्बनको तुलनामा ३ गुणा र वायुमण्डलमा रहेको कार्बनको तुलनामा २ गुणा बढी हो । यसको अर्थ के हो भने कार्बन सोसेर भण्डारन गर्नको लागि माटो महत्त्वपूर्ण छ ।
यदि संसारभरिको माटोलाई पुन: जीवन्त नबनाउने हो भने, माटोबाट ८५० अर्ब टन कार्बनडाइअक्साइड उत्सर्जन भई वायुमण्डलमा मिसिन सक्छ, जसबाट अन्तत: जलवायु परिवर्तन हुन सक्छ । यो मात्रा विगत ३० वर्षमा पूरै मानवजातिले गरेको कार्बन उत्सर्जनको तुलनामा निकै बढी हो ।
जीविकामा हानि
माटोको गुणस्तर खराब भएकोले हजारौँ किसानहरूले आत्महत्या गरिरहेका छन् ।
विश्वभरि माटोको गुणस्तर खराब भएकोले ७४% गरीब मानिसहरू प्रत्यक्ष रूपमा प्रभावित छन् ।
यो अनुमान गरिएको छ कि माटोको विनाशले विश्वमा प्रत्येक वर्ष १०६ खर्ब अमेरिकी डलर नोक्सान भइरहेको छ ।
द्वन्द्व तथा बसाइँ सराइ
जनसङ्ख्या वृद्धि तथा भोजन र पानीको अभावले गर्दा सन् २०५० सम्ममा १ अर्बभन्दा बढी मानिसहरू अन्य क्षेत्र र देशहरूमा बसाइँ सर्न बाध्य हुनेछन् ।
सन् १९९० देखि अफ्रिकामा भएका ९०% भन्दा बढी प्रमुख युद्ध र द्वन्द्वहरूमा जमिनसँग सम्बन्धित समस्याहरूले महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेका छन् ।
फ्रेन्च क्रान्तिदेखि अरब विद्रोहसम्म विशाल विरोध र आन्दोलनहरू हुनु पछाडिको कारण उच्च खाद्य मूल्य उल्लेख गरिएको छ ।
माटो: एक समग्र समाधान
पर्यावरणसँग सम्बन्धित लगभग सबैजसो प्रमुख सङ्कट, कुनै न कुनै रूपमा, माटो खराब हुँदै जानुको परिणाम वा लक्षण हो । त्यसैगरी, पर्यावरणसँग सम्बन्धित लगभग सबैजसो समस्यालाई माटोलाई स्वस्थ बनाएर सुल्झाउन सकिन्छ ।
हामीले पर्यावरणको सबै पक्षलाई सम्बोधन नगरी कुनै एउटा पक्षलाई मात्र सम्बोधन गर्न सक्छौँ भनेर सोच्नु भ्रम हो, किनभने पर्यावरणीय प्रणालीको कुनै पनि पक्ष अलग्गै काम गर्दैन । जीवन एउटा सिङ्गो प्रक्रिया हो, अनि जीवनका सबै पक्षहरू एकैसाथ भइरहेको छ भन्ने कुराप्रति हामी सचेत नुहँदासम्म कुनैपनि समाधान पूर्ण हुँदैन । थुप्रै तरिकाहरूले, माटो त्यो मञ्च हो जहाँबाट जीवन प्रस्फुरित हुन्छ । यदि हामीले माटोलाई ठीक गऱ्यौँ भने, हामीसँग सबै पक्षलाई ठीक गर्ने उत्तम अवसर रहन्छ ।
विज्ञहरूको भनाइ
विज्ञानको भनाइ?
हाम्रो माटो जोगाऔँ?
माटोलाई व्यवस्थापन गर्ने तरिका
भारतीय अन्तरिक्ष अनुसन्धान सङ्गठन (इसरो)
जैविक विविधता
प्रत्येक वर्ष, विश्ववभरि लगभग २४ अर्ब टन उर्वर माटो र २७,००० जैविक प्रजातिहरू नष्ट हुन्छन् ।
संयुक्त राष्ट्रको रिपोर्ट : विश्वभरिको खेत विनाश हुने अवस्थामा पुगिसकेको छ
जलवायु परिवर्तन
The world's climate-stressed and pollution-degraded farming and agricultural system must shift quickly to sustianable practices to feed...
ओह माटो !
फूलको सुगन्धको तुलनामा
माटोको सुगन्ध
मरो निम्ति अधिक कोमल छ
The strength and sensitivity of life
held in the soil
lets off waves of passion of a
different sort.
Passion not of a person
but of my species
that has gone insensitive
to all that nurtures it
and absorbs it at its end.
As I walk barefoot, I break down
with Passions so profound
that it defies all descriptions.
Oh' Soil, My life
सद्गुरुको कविता
आउनुहोस्, यसलाई साकार पारौँ !